เมื่อ "อุเทนถวาย" ต้องย้ายไปเรียนที่ปทุมธานี เพื่อหนีภัยสงคราม (เล่าโดยนักเรียน)

พวกเราที่สามโคก

“ปทุมวดี”

เห็นจะไม่มี น.ร.ชาวเลือดน้ำเงินรุ่นใดที่จะอาภัพเหมือนพวกเราที่ต้องอพยพไปเรียนกันที่ สามโคก, ปทุมธานีในระหว่างสงคราม เขาต้องประสพกับปัญหาเรื่องอาจารย์พิเศษที่ตามขึ้นไปสอนไม่ได้ ปัญหาอาหารการกินซึ่งแร้นแค้นตามท้องถิ่น ไม่มีสิ่งจะทำให้เขาได้มีโอกาสสนุกสนานนอกจากนานๆสักครั้งหนึ่ง, ต้องพจญกับความไข้, ภูมิประเทศอันแห้งแล้ง ฯลฯ ท่านจบเรื่องนี้แล้วถ้ายังไม่รู้สึกเห็นอกเห็นใจผู้เขียนและเพื่อนๆของเขา แล้ว ก็ต้องนับว่าใจแข็งพอใช้

พวกเราเป็นนักเรียนรุ่นที่ต้องอพยพบ่อยครั้งที่สุด เราไม่มีโชคดีพอที่จะได้ศึกษาในสถานที่อันสง่างามและกว้างขวางเช่นใน ปัจจุบัน เราพากันไปอาศัยสถานที่เล่าเรียนแห่งอื่นตลอดเวลาของการศึกษา สามโคกเป็นแห่งหนึ่งที่เด่นอยู่ในความทรงจำของพวกเรา ท่ามกลางความเปล่าเปลี่ยวและเงียบเหงา บางครั้งก็สามารถสร้างและหลั่งความรื่นเริงออกมาได้ ชีวิตพวกเราที่นั่นได้ผจญต่อความทุกข์ยาก กันดาร ไข้ป่าที่ชุกชุม เสี่ยงต่อโรคภัยเบียดเบียฬทุกอย่าง และทนต่อความโหดเหี้ยมของธรรมชาติหลายชนิด

อย่างไรก็ดี สามโคกยังมีความดีให้แก่พวกเราอยู่มากเหมือนกัน สามโคกให้บทเรียนอันสอนเราให้รู้จักคุณค่า และใช้ความอดทนให้เหมาะสมต่อธรรมชาติและเหตุการณ์ต่างๆได้ดีขึ้น สามโคกให้ความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินของเราจากภัยระเบิด ให้เรารู้รสอันซาบซึ้งของมิตรภาพ ให้เราเข้าใจและเห็นอกซึ่งกันและกันดียิ่งขึ้น จากวันนั้นมาถึงวันนี้เป็นเวลาสามปีเต็ม ที่พวกเราจากสามโคกมา เราไม่มีอะไรเป็นพลีแด่สามโคก เรามีแต่ความอาลัย และใคร่เห็นสามโคกรุ่งเรืองทันสมัยยิ่งขึ้นเท่านั้น

ต่อไปนี้เป็นบรรทึกของพวกเราตอนหนึ่ง...

เราอยู่ในฐานะเช่นนักเรียนกินนอนทั้งหลาย ฉะนั้นจึงเป็นการง่ายและสดวกที่เราอาจจะจับกลุ่มสนทนา ถกเถียง หรือโต้แย้งกันได้ตามความพอใจ เราได้รับอาหารอย่างดีที่สุดเท่าที่จะหาได้ในระแวกนั้น

อาหารของเรามีไม่มากชะนิด แต่ปรุงได้รสคงที่เสมอ เราร่วมกันกินเป็นประจำอยู่อย่างนั้นตลอดมา พวกเราพอใจในรสนิยมของอาหารนั้นต่างๆกัน บางคนพอใจในฝีมือแม่ครัว ถึงกับพูดแต่รสอาหารไม่รู้จักเบื่อหน่าย บางคนพอใจที่จะได้ตัวแม่ครัวมาเป็นกรรมสิทธิ์เสียเองก็มี เหล่านี้เป็นปัญหาประจำวันของพวกเรา

ในตอนเช้าเรารีบตื่นหรือพยายามตื่นให้ทันเวลาอาหารเช้า และเตรียมตนให้อยู่ในฐานะที่เรียกว่า “พร้อม” อยู่เสมอ วันหนึ่งๆเราต้องทำดังว่านี้ถึงสามเวลา คือ ๗.๐๐-๑๒.๐๐ น. และ ๑๗.๐๐ น. พวกเราทายรายการอาหารได้แม่นยำกันแทบทุกคน บางคนทายอาหารเช้าถูกต้องตั้ง ๙๕% และ ๙๐% ในอาหารมื้ออื่นๆ การทายดังนี้จะมีผลทั้งในวันทายและเบื้องหน้าวันทายอีกเป็นเวลาหลายๆวัน ก่อนเวลาสักเล็กน้อยโรงอาหารของเราจะเปลี่ยนสภาพคล้ายตลาดขายของสดทันที พอระฆังกังวานเท่านั้น ทุกสิ่งก็จะอยู่ในระเบียบเดียวกันหมด ไม่ค่อยมีใครพูดเล่นหัวหรือหยอกล้อกันเช่นเมื่อครู่นี้อีก ทุกคนปฏิบัติหน้าที่และรักษาผลประโยชน์ของตนได้อย่างดีเยี่ยม เพื่อนคนใดมาช้าโดยมัวงัวเงียบนที่นอน หรือไถลไปอยู่เสียที่อื่นก็ดีจะรู้สึกผิดหวัง เพราะไม่มีอาหารสำรอง หรือร้านอาหารใกล้เคียงร้านใดจะช่วยบริการได้ ด้วยเหตุนี้นั่นเอง พวกเราจึงพร้อมเพรียงกันดีมากในเวลารับประทานอาหาร

เมื่ออาหารเช้าผ่านไป เราก็เตรียมหนังสือ และแต่งตัวเข้าห้องเรียนกันทีเดียว ซึ่งความจริงห้องเรียนก็คือห้องนอนเมื่อตอนกลางคืนนั่นเอง เราได้พยายามฝึกฝนและเอาใจใส่ในการเล่าเรียนเป็นอย่างดี จะมีคนขาดหรือมาสายแต่น้อย แรกๆเราได้เรียนฉะเพาะในตอนเช้า ตอนบ่ายปล่อยให้ค้นคว้าเอาเอง ซึ่งเราก็ได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็นแนะนำซึ่งกันและกันทั้งในด้านหลักวิชาและ การปฏิบัติอยู่เสมอ ที่แปลกออกไปน่าจะได้แก่การศึกษาเพิ่มเติมในวิชา “รำวง” และ “ขับร้อง” ปรากฏในชั้นหลังว่าพวกเราถนัดและมีความสามารถชั้นดาราอยู่มากคนด้วยกัน แต่เรามีความเสียดายตัวเองไม่น้อยที่ทางโรงเรียนไม่สามารถจะพิจารณาเป็น คะแนนช่วยเมื่อตอนปลายปีได้ บางคนพอใจท่องเที่ยวตามหมู่บ้านเพื่อทำความรู้จักและคุ้นเคยกับชาวท้องถิ่น บางคนก็ว่าเพื่อการศึกษาปั่นปอ ทอกระสอบ หรือแจวๆพายๆเรืออะไรแถวๆนั้น ซึ่งความจริงใครๆเขาก็แจ้งอยู่ในใจตนสิ้น

พอตอนหลังๆครูอาจารย์มาเพิ่มขึ้น รวมทั้งครูสอนวิชายุวชนทหารก็อุตส่าห์ตามไปสอนถึงที่ เราจึงมีโอกาสเรียนกันได้เต็มวัน อย่างไรก็ตามพวกเราก็ไม่มีหวังที่จะได้อาจารย์พิเศษมาสอนตามที่เคยมีมาอยู่ นั่นเอง ทำให้พวกเราหวั่นใจและกลุ้มกลัดเป็นอันมาก เกรงว่าทางกระทรวงจะเข้มงวดในเวลาสอบไล่ พวกเราต้องช่วยตัวเองโดยหันมาใช้เวลาว่างในการศึกษา และค้นคว้ามากขึ้นอีก

ตอนเย็นๆเราพากันมาพักผ่อนหรือออกกำลังกายที่สนามหน้าโรงเรียน บางคนก็ขยันอยู่กับผักซึ่งเรามีไว้คนละแปลง บางคนตะโกนเพลงอยู่สะพานท่าน้ำอย่างคนไร้ความทุกข์ทั้งหลาย เรามีธรรมชาติเช่น แสงแดดอ่อนๆ สายลมซึ่งมองไม่เห็น ยอดหญ้าอันรกร้าง ละลอกน้ำเจ้าพระยา ผักตบลอยเป็นแพเหล่านี้ มากมายเหลือเกิน นักประพันธ์ท่านว่า ธรรมชาติอย่างนี้จะทำให้เรามีความสุข พอมืดมากเข้าเราต้องรีบกลับหอนอนเพราะกลัวเดินตกร่อง และสัตว์เลื้อยคลานจะกัดต่อย เราได้อาศัยแสงไฟซึ่งลุกเพียงวอมแวมให้แสงสว่าง เป็นเหตุให้พวกเราทำงานไม่ได้ และรู้สึกเบื่อต่อความมืดมิดและเหงาหงอยของธรรมชาติในเวลาค่ำคืน เรามักจะจับกลุ่มคุยกันแทน บางทีก็พากันแอบเล็ดลอดไปตั้งรำวงขึ้นตามหมู่บ้านใกล้เคียงซึ่งแล้วแต่จะสด วกที่ไหน บางคนศรัทธาแก่กล้า ก็อุตส่าห์พายเรือไปช่วยงานเขาถึง “วัดพลับ” ซึ่งอยู่สุดคุ้งเหนือลิบๆโน้น บางทีเราเคราะห์ดีก็เจอครูอาจารย์เสียหนหนึ่ง เหตุการณ์ดังว่านี้เกิดและมีขึ้นเป็นประจำคืน เราคิดในเวลานั้นแต่เพียงว่า เพื่อระบายความรุ่มร้อนในทรวงอกหรือเพื่อกล่อมอารมณ์ให้สดชื่นเท่านั้น ถูกผิดประการใดเราฝากให้เป็นเรื่องซึ่งจะเกิดขึ้นในอนาคต

สภาพความเป็นอยู่ของพวกเราที่สามโคก ดำเนินซ้ำๆกันอย่างนี้ทุกๆวัน เราจึงเห็นอกเห็นใจระหว่างกันและกันได้ดี เมื่อเราอยู่ด้วยกันเราจะมีแต่ความรักใคร่ ปรองดองเผื่อแผ่กันอย่างถาวร เราสละเต็มกำลังและความสามารถ เพื่อวิชาการ เพื่อฐานะ เพื่อสวัสดิภาพของแต่ละบุคคล และเพื่อโรงเรียนอันเป็นจุดรวมของพวกเราทุกคน พวกเราถือทุกคนเสมือนหนึ่งพี่และน้องร่วมท้องเดียวกันมา ครูอาจารย์ประดุจบิดามารดา คอยอุตส่าห์ให้ความคุ้มครองอบรมสั่งสอน ตลอดจนประสิทธิ์ประสาทวิทยาการอันลึกซึ้ง ให้ความปราณีและเต็มใจ พวกเราได้อาศัยการร่วมใจ ร่วมสติปัญญาเกื้อกูลกันมาอย่างดี จึงสามารถฝ่าฟันอุปสรรคทั้งหลายมาได้โดยราบรื่น ขอให้พวกเราชาวช่างก่อสร้างทุกคน พึงได้ระลึกถึงคุณสมบัติอันนี้ไว้เพื่อผลของท่านในภายหน้า

ยาแก้ปวด ไวคุณ ไวคุณ (ตราพระเจดีย์)
แก้ปวดหัวเปนไข้ ตัวร้อน
ปวดประสาท ปวดฟัน ปวดมดลูก
ได้ผลดีสมชื่อ

บริษัทสหการโอสถจำกัด เจ้าของ
ถนนจักรวรรดิ์ หน้าวัดสามปลื้ม โทร ๒๓๔๐๙

ขอขอบคุณข้อมูลจาก เพจแฟนคลับ ยุทธ บางขวาง (อรรถยุทธ พวงสุวรรณ)

เครื่องดักฟัง